Stichting Natuurvrienden Capelle aan den IJssel e.o. (SNC)

14 februari, 11graden, zonnig, weinig wind. In de voortuin  een Kleine Vos (Aglais urticae) op de bloeiende Winterheide, zich in het zonnetje lavend aan de nectar. 

Deze dagvlinder overwintert als volwassen vlinder in schuurtjes, spouwmuren, oude spechtenholen, e.d. Waardplant (waar eitjes op worden afgezet) is de Grote Brandnetel (Urtica dioica). Bij uitzonderlijk geschikt weer zoals nu worden ze “wakker” en gaan ze op zoek naar voedsel. En dat terwijl de meeste elfstedentochten in februari werden gehouden!! Nog twijfels over klimaatverandering?

Ook al de heel vroege zang van Zanglijster, Merel, Boomkruiper, Kool- en Pimpelmees; ook de eerste roffels van Grote Bonte Specht (hun manier om te “zingen”) zijn al te horen. Krokussen bloeien al volop, Daslook en andere bolplanten schieten de grond uit.

De IJsvogel wordt regelmatig gezien in Schollebos. Nog niet zeker of het er maar 1 is (even een paar dagen stevige vorst decimeert het ijsvogelbestand). 15 Februari gespot nabij zijn oude broedoever.

Roerdomp (Botaurus stellaris; archieffoto SNC). Langs de “Grote Vijver” in Schollebos werd in het Lisdoddeveld een Roerdomp gespot. Je moet geluk hebben, want zijn camouflagekleuren zijn fantastisch. Voor Schollebos een regelmatige wintergast. Broedt wel in Zevenhuizerplas en Hitland. Een schuwe reigersoort van robuuste rietvegetatie. In broedtijd een geluid als een misthoorn: “Hoemp”. Bij onraad schiet hij in de “Paalstand”: kaarsrecht gestrekt met snavel omhoog, waardoor hij niet te zien is tussen het riet.

Ook nog enkele groepjes Koperwieken, waarschijnlijk al weer op terugweg naar hun broedgebieden in Scandinavië of verder.

Nog een Kapkunststuk in bosplantsoen Schollebos. Langs fietspad richting Schollevaartseweg. Jezusfiguur of De Schreeuw van Munch? Wel knap gemaakt met alleen een motorzaag… Overigens betreft het een dode boom.

Oprichting Capels Natuurplatform. Een initiatief van de gemeente. Maandag 13 februari een soort oprichtingsvergadering. Genodigde “stakeholders” waren o.a. SNC, KNNV, Bomenstichting, Heemtuin ’tain’tGravenweg, Natuur- en Milieueducatiecentrum De Hooiberg, vertegenwoordigers van de 3 volkstuinverenigingen in Capelle, directeur Hitland, Ambrosiusgilde (imkersvereniging). Vele ideeën werden aangeleverd, zoals biodiversiteit, ecologische verbindingszones, maaibeleid, natuurlijke oevers, enz. Gaan daar 4x per jaar over vergaderen. Goed initiatief en ben benieuwd of en hoe dit zijn beslag krijgt.

Tot slot weer een “micro-tje” van Rob van Dorland:

Dicyrtomina saundersi. Een vertegenwoordiger van de Springstaarten (Collembola; 8700 soorten). Nog geen doorslaggevend bewijs of deze grote groep gerekend moet worden tot de insectenwereld of schaaldieren (crustaceae). Ze hebben 6 poten en zijn geleedpotig, 2-3 mm groot en heel algemeen in tuinen en bossen. Leven van organisch afval.

Het is midwinter, maar weinig echt winters nieuws. Eerder al vroege lentetekens.

Gewoon Sneeuwklokje (Galanthus-nivalis). Op diverse plaatsen al enige tijd bloeiend. Een Stinsenplant, oorspronkelijk afkomstig uit Turkije. “Stins” = oud Fries voor Stenen Huis; alleen rijken konden zich dat veroorloven (Adel, kloosters, herenboeren) en importeerden veel plantsoorten uit vooral mediterraan gebied.

Winterakoniet (Eranthis hyemalis). Ook een Stinsenplant. Langs de noordoever van de Nieuwerkerkse Tocht in oostelijk deel Schollebos nu al massaal bloeiend.

Gele Kornoelje (Cornus mas). Nu al in januari bloeiende struik rond Spartasportvelden. Bloeit op de nog kale, groene takken. De bessen zijn rood van kleur, maar de rode bessen op foto zijn nog overgebleven bessen van de Gelderse Roos . Aangeplant. In Schollebos ook andere Kornoeljesoorten, maar deze is de vroegst bloeiende.

Sleedoorn (Prunus spinosa). Zelfs deze struik vertoonde al in januari een paar bloemetjes, normaal pas in april! Ook langs Spartasportvelden veel aangeplant.

Rob van Dorland altijd ook zoekend naar de miniatuurtjes:

Spits Kroeskopje (Comatricha tenerrima). Een zeldzame vertegenwoordiger van de Slijmzwammen (Myxomyceten). Op de foto de minuscule vruchtlichaampjes op een brandnetelstengel. Weer een nieuwe soort voor Capelle (westrand Schollebos).

In de bospercelen van het Schollebos wordt verder gewerkt aan revitalisatie van het bos. Een meerjarenplan waarbij ‘Natuurvolgend Beheer’ als principe wordt gehanteerd waar SNC grotendeels achter staat. Dit winterseizoen zijn de bospercelen vanaf Schollevaartseweg tot aan het Fietscrossbaantje aan de beurt. Vooral de kwaliteit van het bomenbestand ter hoogte van de Capelse Manege is zeer slecht: te laat “gedund” waardoor lange sprietbomen, vooral monocultuur van essen die aangetast zijn door de essentaksterfte (een besmettelijke ziekte) en al dood of bijna dood zijn. De stormen van de laatste paar jaren maakten er verder gehakt van: vele bomen vielen om en binnen SNC werd dit bosperceel ook wel “Mikado-bos” genoemd. Omdat er ook nog zoveel bomen werden gekapt heeft de gemeente voor dit plantseizoen direct al tientallen nieuwe bomen aangeschaft voor herplanting. Samen met SNC is gekozen voor meer diverse boomsoorten die beter geschikt en klimaatbestendig zijn. De bomenkappers hebben zich opnieuw uitgeleefd om van resterende boomstronken iets kunstigs te maken. De laatste nieuwe:

Gemeente gaat ook langs bosranden waar mogelijk struiken aanplanten. Biodiversiteit is gebaat bij “Gelaagde Vegetatiezones”: Gazon–>Kruidenlaag–>Struikenlaag–>Bomenzone. In westelijk deel Schollebos is men al op 2 plaatsen begonnen met “grondrijpmaken” voor de aanplant. Lijkt nu nog kaalslag, maar het wordt echt mooi!

SNC is samen met gemeente bezig om een nieuw maai-bestek te ontwikkelen voor het Schollebos. Een ingewikkelde zaak: SNC en gemeente delen grotendeels dezelfde ideeën. Grootste bottleneck is de digitale verwerking die voor de uitvoerder duidelijk moet zijn qua uitvoering, offertes en landelijke geografische vastlegging. Gaat nog wel ff duren (2024?), maar voorlopig worden vele zaken al geëffectueerd waar mogelijk. Samen met SNC wil gemeente het uiteindelijke concept uitrollen voor alle gazons in de wijken. Uiteindelijke doel hierbij: vergroten biodiversiteit, versterken insectenbestand (waar weer veel vogels en vleermuizen van afhankelijk zijn).

Komende week o.a. overleg met Hoogheemraadschap over grootschalige baggerwerkzaamheden in Capelle 2023. Altijd een heikel punt wat betreft uitvoering (dat baggeren nodig is, is niet een punt). Baggeren altijd schade voor het onderwaterleven (vissen, amfibieën, waterinsecten, waterplanten). Hier zijn regels en wetten voor om de schade zoveel mogelijk te beperken.

Allereerst al mijn volgers een gezond, gelukkig en groen nieuwjaar toegewenst! Ik was een behoorlijk tijdje offline wegens familiebezoek in Nieuw Zeeland. Nu weer de draad oppakken na een wat lastige jetlag van 12 uur tijdsverschil.

Op vrijdag de dertiende (!) gelijk weer aan de bak met de eerste vergadering dit jaar tussen SNC en de gemeente. Voornamelijk gesproken over de staat van lopende zaken zoals het maairegime (Schollebos en overig Capelle), bosonderhoud Schollebos (werkzaamheden die week begonnen), een uitgebreidere “plukzone” in noordoosten Schollebos, e.d. Van gemeentekant werden initiatieven aangekondigd om in de wijken het saaie “economisch groen” te vervangen door meer ecologisch groen met meer belevingswaarde, onderzoek naar bijen en zweefvliegen in Schollebos samen met imkergilde Ambrosius. Gemeente heeft van de gemeenteraad extra geld gekregen voor het opschalen van groenbeheer en gaat daar ook voortvarend mee van start. Allemaal positieve voornemens dus. Vrijdag de dertiende voortaan dus maar als geluksdag benoemen?

Een toch wel spectaculaire nieuwe diersoort voor Capelle, ontdekt bij een verbouwing in Schollevaar (Orfeo, rand Schollebos):

Alpenwatersalamander (Ichtyosaura alpestris).

In Nederland inheems, maar vrij zeldzaam. Meeste waarnemingen van echt wilde exemplaren in Limburg en Brabant. Waarnemingen in west-Nederland betreffen volgens het RAVON (Reptielen-, Amfibieën-, Vissen Onderzoek Nederland) veelal niet-wilde exemplaren (ontsnapt, uitgezet of gedumpt?). Is wettelijk beschermd. Ze overwinteren op het land, gaan in vroege voorjaar weer terug naar het water om zich voort te planten. De jongen kruipen op het land om daar 3 jaar te verblijven alvorens weer terug te keren naar het water. Wat mij betreft een welkome soort.

Rode Kelkzwam (Sarcoscypha coccinea; archieffoto). Na zomers verblijf in Nieuw Zeeland, weer terug dus. Koud, grijs en verschrikkelijk nat. Qua vogels erg saai wat leuke wintersoorten betreft, maar deze was  er weer, de Rode Kelkzwam. Zeldzaam en – voor zover ik weet – nu nog maar op 1 plek in Schollebos, waar ze als vanouds staan. Altijd half januari op – in vochtige grond – liggende dode takken of gekapte stammen van vooral essen. 

Zie het positief! Dankzij de nattigheid zijn Echte Judasoren nu in volle glorie te bewonderen.

Echt Judasoor (Hirneola auricula-judae; archieffoto). In Schollebos te vinden op vlierstruiken. Familie Trilzwammen: zwammen met gelatineuze consistentie (als van een drilpudding). Bij droogte schrompelen ze ineen tot kleine korstachtige pukkeltjes om na flinke regendagen weer op te zwellen. 

De Hazelaar staat ook nu alweer heel vroeg in bloei.

Hazelaar (Corylus avellana). De lange katjes zijn de mannelijke bloempjes, de vrouwelijke bloempjes zitten in dezelfde boom (“eenhuizig”) en hier net boven het mannelijk katje is er een te zien als een miniem rood bloemetje. De hazelaar is een ‘Windbestuiver’: de wind verspreidt het stuifmeel en dan is het te hopen dat dit stuifmeel de vrouwelijke bloempjes bereikt om die te bevruchten. Dat zou lastig zijn als de boom volop met bladeren zou zijn, vandaar de vroege bloei! Andere windbestuivers  zijn o.a. Els en Wilgen. Deze bomen en struiken zijn van groot belang voor o.a. bijen in het vroege voorjaar. De hazelnoten zijn een belangrijke voedselbron voor muizensoorten, gaai, kraai, ekster, diverse insecten, schimmels en…. mens.

Gekraagde Aardster (Geastrium triplex). De familie van Aardsterren (Geogastraceae) behoort tot de grote groep van Buikzwammen (Gasteromycetes). Bij deze soorten worden de sporen gevormd in een holte (“Gaster” = grieks voor “maag”). Als de sporen rijp zijn ontstaat er een gaatje; door aanraking of het vallen van dikke regendruppels worden de sporen door dit gaatje weggestoven. Deze soort is vrij algemeen, maar had ik al een paar jaar niet meer gezien. Dit jaar in de voortuin van een Capelsewegbewoner met de toevallige voornaam Gea…

Torenvalk (Falco tinninculus; foto Hans Benard). Zo’n 10 jaar geleden heeft een Torenvalkpaartje geprobeerd te broeden in het Schollebos. Dat is toen mislukt omdat 3 paar Kauwtjes die daar vlakbij ook aan het broeden waren dit paartje heeft weggepest waarna ik ze tot nu toe niet meer in Schollebos heb gezien. De laatste 2 weken gelukkig weer paar waarnemingen langs zuidrand Schollebos. Is een standvogel (trekt ’s winters niet weg). Jaagt vooral op muizen, waarbij zij de muizenroutes volgen die ze herkennen omdat zij hun urinesporen in UV-licht kunnen zien. Eenmaal een muis betrapt staan ze biddend stil in de lucht om zich daarna in duikvlucht erop te storten.

Waterral (Rallus aquaticus). Een recente waarneming langs de “IJsvogelvijver” in Schollebos. Het is een vaste bewoner van Schollebos – mogelijk enkele broedparen – en ook standvogel. Is heel schuw en wordt vaak alleen op zijn geluid waargenomen: een zeer kenmerkend geschreeuw als van een speenvarken! ’s Winters is ie wat minder schuw bij zijn zoektocht naar voedsel.

Koperwiek (Turdus iliacus). Een echte wintergast uit Noord-Europa. Al zeker 2 maanden aanwezig in Nederland, maar pas sinds paar weken ook in Schollebos af en toe groepjes. Behoort tot de lijsterfamilie en foerageert op bessen, regenwormen, insecten. Rusten hoog in boomkronen met gezellige contactgeluidjes. De rode koperkleur zit niet op de vleugel (“Wiek”) maar op de flank. 

IJsvogel (Alcedo atthis). Ook al zijn er de laatste 3 broedseizoenen geen broedende ijsvogels waargenomen in Schollebos, ze zijn er nog steeds. Mogelijk een andere broedstek gevonden? In Schollebos en Schenkel meerdere waarnemingen. Als de komende winter geen vorstperiode optreedt, goede hoop op nieuw broedsucces volgend jaar.

In Schollebos is op 2 plaatsen door gemeente een (?) rotstuin aangelegd. Dit was SNC niet bekend. Dat het waarschijnlijk toch een rotstuin moet worden blijkt uit het gebruikte zand: rondom gewoon rivierzand, maar tussen de grote keien kleiig zand. Onze vragen: wat gaat de gemeente doen? Inzaaien? Inplanten? Beheerplan? Dat gaan we vast horen tijdens het overleg met de vrienden van het Schollebos.

Hondenbeleidsplan Schollebos. Onder hondeneigenaren bestaat veel onrust en ongenoegen over de plannen van de gemeente om in grote delen van het Schollebos een aanlijngebod voor honden te introduceren, omdat in een enquête van een paar jaar geleden een miniem percentage van de respondenten te kennen had gegeven dat zij Schollebos meden vanwege de vele loslopende honden. De hondeneigenaren hebben zich verenigd in een hondenappgroep Schollebos en samen met de vertegenwoordigster van het Capelse Hondenplatform wordt met gemeente overlegd hierover. Op deze plattegrond de 2e versie vanuit gemeente na het eerste overleg (rood=verboden voor honden, groen=aanlijngebod, zwart is losloop). Hondeneigenaren zijn wel de meest frequente bezoekers van het Schollebos, ze komen ook “van buiten” (Rotterdam, Krimpen a/d IJssel, Zevenhuizen) omdat tot nu toe Schollebos een Losloopgebied is. Echte incidenten met honden zijn zeldzaam en voor de natuur hebben ze nauwelijks invloed. Deze 2e versie komt deels tegemoet aan de hondenvertegenwoordigers, maar handhaving zal wel een probleem worden als de bepalingen grootscheeps genegeerd worden. Bovendien moeten al die zones aangegeven worden met borden: waar aanlijnen en waar vrijloop: wordt geen bomenpark, maar bordenpark. Bovendien is de belangrijkste vraag: zullen bezoekweigeraars dan WEL naar Schollebos komen (DE aanleiding voor dit hondenbeleidsplan)??  Besluitvorming moet gebaseerd zijn op feiten en niet op gevoelens van slechts enkele respondenten van een enquête met soms suggestieve vraagstellingen. Kortom: een probleem of juist een non-probleem? Wordt vervolgd.

Nog een (non-?)probleem. In kader van nieuwbouw in de hoek Capelseweg-Bermweg moest door demping van een slootje op last van Hoogheemraadschap Schieland een nieuwe plek gevonden worden om het verlies van wateropvang te compenseren. De aanvankelijk aangewezen mogelijke locaties werden door SNC afgefloten, want dan zouden er bosplantsoenen moeten verdwijnen. SNC heeft een eigen alternatief voorgesteld dat door alle partijen werd aanvaard. Hierbij geen bosplantsoenen gesneuveld en geen andere natuurschade. Maar opeens een nieuwe ontwikkeling. In het bouwgebied loopt een oud overstortriool dat niet meer functioneel is en toebehoort aan gemeente Rotterdam. Rotterdam verzoekt Capelle om volgens wetgeving dat riool te verwijderen. En dat riool loopt net weer door het bosplantsoen waar eerst die watercompensatie had moeten plaats vinden. Dat bosplantsoen zou dus alsnog gekapt moeten worden, want er staan volwassen, hoge bomen met goed ontwikkelde wortels. Bovendien loopt er een 100KV-electrticiteitskabel: als die beschadigd wordt zit minstens half Capelle zonder stroom! Ons advies in vergadering met Stedelijke Ontwikkeling, Projectontwikkelaar en uitvoerder was dan ook: niet doen dus! Laat dat kapotte, niet meer functionerende riool lekker liggen! De wet laat uitzonderingen toe. Wordt vervolgd.

(foto’s  Frank de Roo).

Vorige week vrijdag (4 november) met vrijwilligers een “Zeeuwse Haag” geplant tegen de palissade van boomstammen tussen het Hondenstrandje en het Ruiterpad in het Schollebos. Een Zeeuwse Haag is van oorsprong een haag die dus in Zeeland vroeger werd toegepast als veewering: veel struiken met doorns. Hier in Schollbos met als doel de honden en paarden te scheiden om confrontaties te voorkomen. Nadat 2 alternatieven om het hondenstrandje te verplaatsen waren afgeblazen, werd uiteindelijk dit voorstel van SNC overgenomen met als bijkomend voordeel dat deze haag weer van belang is voor insecten (nectar en stuifmeel) en vogels (bessen). Een paar honderd struiken werden geplant (sleedoorn, meidoorn, liguster, Spaanse aak, Gelderse roos, hondsroos). Gemeente zorgde voor koffie en thee en na 4 uur hard werken werden de vrijwilligers getracteerd op een lunch in het pannenkoekenhuis.

(foto Eric Stockx)

Eric kwam dit prachtige plaatje in Schollebos tegen en dacht in eerste instantie aan iets bijzonders. Eerlijk gezegd heb ik zelf dit ook nooit gezien. Het zijn de bladeren van Fluitenkruid in herfsttooi, maar zo mooi zie je zelden. Bewust om je heen kijken loont en doet je steeds meer genieten van en verbazen over de natuur!

(foto’s Rob van Dorland)

Een kennis van mij ontdekte op de grens van sportpark Schenkel en Rotterdam een “zwarte reiger”. Aanvankelijk geloofde ik dat niet, maar hij kon een foto ervan opsturen. Toen zat ik inderdaad met een bek vol tanden zogezegd. Rob van Dorland van onze waarnemers-appgroep ging direct meer foto’s maken. Deze opgestuurd naar experts. Vrijwel zeker betreft het een zeldzame melanistische variant van de gewone Blauwe Reiger. Melanisme is een verschijnsel dat bij veel diersoorten voorkomt (denk aan de Zwarte Panter en de eerder in Schollebos waargenomen melanistische Wilde Eend). Het dier krijgt een zwarte kleur door een overmaat aan het pigment melanine. Ook hier weer: bewust om je heen kijken verrijkt je plezier en kennis van de natuur!

Nog een paar waarnemingen.

Hij is er weer in de Heemtuin langs de ’s Gravenweg (tegenover de Kinderboerderij Klaverweide): de Inktviszwam (Clathrus archeri). Nog steeds zeer zeldzaam, maar inmiddels op meerdere plaatsen in Nederland. Capelle was wel de eerste locatie en zelfs vanuit buitenland kwamen paddenstoelliefhebbers naar de heemtuin om er foto’s van te maken. Oorspronkelijk afkomstig uit Australië en niemand weet hoe deze prachtige zwam hier terecht is gekomen. Behoort tot de familie van Stinkzwammen (Phallales) die – zoals de naam al zegt – een stank verspreiden van rottend vlees. De sporen komen vrij in een slijmige stinkende substantie waarop vliegen afkomen, die de sporen daarna verspreiden.

Ook deze is er weer, de Vliegenzwam (Amanita muscaria). In Capelle slechts op enkele plaatsen, in Schollebos maar op 1 plaats waar hij soms een paar jaar in de herfst te zien is en soms weer een paar jaar niet. De paddenstoel is slechts de “vrucht” van het ondergrondse schimmeldradencomplex (Mycelium). Dit mycelium is verbonden met de haarwortels van bomen (in onze regio vooral Berk, Eik, Beuk en Linde). De in boombladeren gevormde suikers (fotosynthese!) worden door de schimmeldraden in dank aanvaard. De bomen verwelkomen weer de door de schimmeldraden verzamelde mineralen: Symbiose = samenleven tot wederzijds nut. Kan de mensheid nog een voorbeeld aan nemen…. Het rode vlies is giftig. Na consumptie treden hallucinaties op. In Scandinavië zijn elanden betrapt op het (doelbewust? Paddoverslaving?) eten van deze drugpaddestoel. De naam ’Vliegenzwam’ verwijst naar het oude gebruik als een vliegendodend middel. De giftige stof is Muscarine ( “Musca”= latijn voor vlieg). 

Een raadseltje: wat zien we hier op de foto? Lagen in bosplantsoen langs een voetpad in Schollebos. Oplossing aan einde van deze blog.

Ook Kabouter Spillebeen heeft in Schollebos zijn entree gemaakt. Je kan zijn kinderen zien als je het deurtje open maakt. De waslijn is helaas verdwenen.

Oplossing raadsel: het zijn de wortelknolletjes van Gewoon Speenkruid (Ficaria verna), een vroege voorjaarsbloeier. Na de bloei sterft de plant bovengronds af. Alleen de ondergrondse wortels met de knolletjes blijven over waaruit in het voorjaar weer nieuwe plantjes uit komen. De vorm van deze knolletjes verklaart de naamgeving: ze hebben de vorm van speentjes = tepels. De wortelknolletjes op de foto zijn op een of andere manier bovengronds terecht gekomen, waarschijnlijk door graven van een dier.

Gewoon Speenkruid.

Na eindelijk weer regen ook weer veel paddenstoelen. Ze komen tegenwoordig niet meer “als paddenstoelen uit de grond”: paddenstoelen die puur op de grond staan (grond als ’Substraat’) worden steeds zeldzamer. Paddenstoelen die hout (bomen, stronken, houtsnippers, e.d.) als substraat hebben doen het nog steeds goed. Een kleine oogst van afgelopen weken (zie ook vorige blog):

Grote Bloedsteelmycena (Mycena haematopos).

Nu massaal voorkomend op dode stronken en stammen in Schollebos. Bij beschadiging scheiden ze een bloedrood melksap uit. Een plaatjeszwam: steel en hoed ,met onder de hoed lamellen (“plaatjes”) waar de sporen gevormd worden.

Gewone Zwavelkop (Psilocybe fascicularis).

Ook volop in Schollebos en elders. Heel algemeen en vaak in spectaculaire formaties op dode boomstronken. Giftig! Ook een plaatjeszwam.

Gewone Glimmerinktzwam (Coprinus micaceus).

Ook heel algemeen op dode stronken en vaak in spectaculaire formaties van tientallen/honderden exemplaren. Ook een plaatjeszwam.

Roodsteelfluweelboleet (Boletus chrysenteron).

Op sommige plaatsen in Schollebos langs paden in bosplantsoen. Boleten zijn paddenstoelen met steel en hoed, maar aan de onderkant van de hoed geen plaatjes, maar buisjes waarin de sporen gevormd worden.

Reuzenzwam (Meripilus giganteus).

Een algemene zwam met naast en boven elkaar staande hoeden. Ook een buisjeszwam. Op wortels van oude loofbomen.

Er werd ook veel “gezwamd”, pardon, vergaderd.

Vervolgvergadering over toekomst Hitland. Ook nu weer grote opkomst (naar schatting 60 deelnemers). Deze spraken zich heel duidelijk uit: behoud en versterking van de Natuur! Deze boodschap kon de aanwezige bestuurlijke bobo’tain’tvanuit gemeente Capelle en Zuidplas toch echt niet ontgaan. Afwachten op definitieve voorstellen. Enige achterdocht toch: het extern bureau is gespecialiseerd in Recreatie en niet in natuur!!

Vervolgvergadering Weidevogels Hitland. Herstel van weidevogelbestand in Hitland wordt een lastig iets. De weilanden waarover het gaat zijn prive-eigendom van aantal boeren. Twee of drie willen meewerken, andere twee of drie niet. Daarnaast zijn er veel conflictueuze elementen. Predatie door Vos, Kraai en Meeuwen is toegenomen. Landschap is veranderd: meer bomenbestanden wat ongunstig is. Maairegime ten gunste van weidevogels kan weer nadelig zijn voor insecten, enz. Tot nu toe afgesproken: beginnen met tellingen broedresultaten weidevogels met vrijwilligers en daarna overleggen over kansen (o.a. plaatsen nestbeschermers). Het intiatief van SNC wordt professioneel ondersteund door het Agrarisch Collectief Krimpenerwaard waarbij vele boeren zijn aangesloten om ecologisch te “boeren”. Ook 2 boeren in Hitland zijn daarbij aangesloten. De boeren staan onder contract (verkrijgen ook subsidies!) voor ecologisch beheer.

Vergadering SNC-Gemeente Capelle.

-SNC heeft eindelijk een container ter beschikking gekregen voor opslag van werkmateriaal in Schollebos. Bespaart ons veel heen en weer gerij met auto als we werkzaamheden gaan doen (Vlindertuin, verwijderen Invasieve Exoten, planten van nieuwe bomen/struiken en vaste planten, enz.).

-SNC en gemeente gaan samen onderzoeken welke gazons in Capelle niet meer steeds kaalgemaaid hoeven te worden; omvorming tot “Ruig Gazon” en Bloemrijke Gazons worden bestudeerd en waar (ook financieel) mogelijk gerealiseerd. Een zeer gedetailleerde digitale kaart van Capelle die bewerkt kan worden is SNC ter beschikking gesteld.

-Afgesproken is dat SNC een testkit Blauwalg aanschaft en ’s zomers bij warm weer 1x per week in de Grote Vijver bij hondenstrandje gaat testen op Blauwalg (gemeente vergoedt de testen). Deze afspraak omdat Hoogheemraadschap niet wil testen (want geen officieel zwemwater voor mensen) en blauwalg ook gevaarlijk is voor honden, maar ook omdat regelmatig kinderen met hun hond het water in gaan.

-Gesproken over voortgang beheer Bosplantsoenen Schollebos. Een stagnatie: gemeente moet dit EU-aanbesteden en dat is meestal een langdurig proces. Niet duidelijk is of voorgenomen werkzaamheden dit najaar/deze winter belemmert. Misschien heb ik dat verkeerd begrepen (ik vraag het nog wel na), maar in dagelijkse observaties bemerk ik steeds meer de kracht van de natuur: overal zie ik spontane zaailingen opkomen van bomen. Mogelijke plannen voor grootschalige ingrepen toch maar tandje terugzetten? Gemeente zet ecoloog in en SNC wordt erbij betrokken. Wordt vervolgd.

– Na stevige kritiek op het knotten van knotwilgen en kandelaberen van grote wilgen in zomerseizoen zullen nieuwe richtlijnen worden vastgesteld. In de eerste plaats worden zulke ingrepen voortaan alleen ’s winters gedaan. Tweedens worden knotwilgen voortaan gefaseerd geknot (niet alle knotwilgrijen in 1 keer).

Herfstspeurtocht Schollebos.

(foto Jan Kok).

Gemeente Capelle heeft in samenwerking met o.a. SNC een Herfstspeurtocht voor kinderen van 4-12 jaar georganiseerd. De aftrap was op woensdagmiddag 12 oktober. Op deze dag een aantal kraampjes op de speurroute. De SNC-kraam had als onderwerp Bodemleven. Daarnaast kramen van Natuur en Milieu Educatiecentrum de Hooiberg (waterbeestjes), Bomenstichting over bomen en Ambrosiusgilde (Bijen). Het weer zat mee en een geweldig succes. Zeker meer dan 100 kinderen bezochten onze kraam met veel enthousiasme. De speurtochtfolders kunnen nog steeds worden opgehaald bij Pannenkoekenhuis, alleen de kraampjes staan er nu niet meer.

Komende zaterdag 22 oktober, 13.00 uur onze Herfstexcursie. Als het kan, neem een klein spiegeltje en een verrekijker mee. Download op je telefoon Obsidentify (gratis) om planten, beestjes en paddenstoelen te determineren. Start bij Pannenkoekenhuis Schollebos.

Na de lange droogte en hitte eindelijk weer regen om het watertekort in de natuur weer aan te vullen. De herfst is begonnen.

Al in hoog zomer hebben veel bomen hun bladeren afgestoten waardoor het al heel vroeg herfst leek.  Dit doen die bomen om zichzelf te beschermen: te weinig water in de bodem en veel vochtverlies door verdamping via de bladeren, dan kan je die bladeren maar beter afstoten en het weinige water maar beter vasthouden (een grote populier kan al gauw 1000 liter water per dag verdampen!). 

Veel vlieren legden het loodje zoals op deze foto te zien is. In de nog groene struiken en jonge zaailingen van bomen zie je de bladeren slap hangen door watergebrek.

Op veel plaatsen was de grond zo droog dat er scheuren in ontstonden.

Maar nu is de echte herfst gekomen.

Herfstbladeren van Spaanse Aak 

Na de vele regen komen weer vele herfstpaddenstoelen tevoorschijn. Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van schimmels die als schimmeldraden (Mycelium) in hout of bodem groeien. De verscheidenheid van vormen is gigantisch. Enkele bijzondere vondsten van afgelopen week in Schollebos:

Draadknotszwam (Macrotyphula juncea). Als kleine spaghettisliertjes (tot 6 cm lang) op strooisel van diverse loofbomen. Algemeen in Nederland, maar wordt in Schollebos niet vaak gezien (je moet ze ook willen zien!).

Kroontjesknotszwam (Artomyces pyxidatus).

In Nederland zeldzaam (bron Soortenbank.nl), maar in Schollebos ook eerder aangetroffen. Wordt 4-12 cm hoog en groeit op gevelde populierenstammen waarvan de bast al is verdwenen. Lijkt op de Rechte Koraalzwam, maar die heeft niet het “kroontje” aan de top.

Gewone Hertenzwam (Pluteus cervinus).

Algemeen. Op hout van loofbomen.

Zwavelzwam (Laetiporus sulphureus). Algemeen op levend hout van loofbomen. Hier een mooi groot exemplaar in Schollebos.

Langsteelfranjehoed (Psathyrella conopilus). Fraaie paddenstoeltjes. Doorsnee van hoed tot4 cm. Op stukjes hout, houtsnippers en humeuze grond. Algemeen.

Rob van Dorland speurt vaak naar de “kleintjes”:

Zuidelijke Groene Schildwants (Nezara viridula). Wantsen kennen geen ’Volledige Metamorfose = Gedaanteverwisseling’ (ei, larve, pop, imago) zoals bij heel veel andere insecten (vlinders, bijen, vliegen, e.a.), maar een ’Onvolledige Metamorfose’: de uit het ei uitgekomen diertjes lijken qua bouw al op volwassen exemplaren en worden Nymfen genoemd.

Deze nymfen vervellen enkele keren als ze uit hun jasje zijn gegroeid en kunnen daarbij ook anders gekleurd zijn zoals hier. Deze soort is een zeer schadelijke soort voor vooral kassentuinders. Oorspronkelijk afkomstig uit Ethiopië, maar dus ook hier ingeburgerd.

Peer-Jeneverbesroest (Gymnosporangium sabinae).

Plantenroesten zijn schimmels die planten aantasten. Hun voortplanting is erg ingewikkeld en afhankelijk van meerdere soorten planten. Deze roest overwintert in gekweekte Jeneverbesstruiken (tuinen) en hun sporen worden verspreid als perenbomen blad gaan vormen na de winter. De sporen van deze generatie besmetten daarna weer de Jeneverbesstruiken. Op de foto’s is de roest te zien op de aangeplante perenboompjes langs de Nieuwerkerkse Tocht in Schollebos.

Het is voor SNC een drukke tijd. 

De jaarlijkse vleermuisexcursie die 2 jaar niet doorging vanwege Corona, was weer overtekend (17 augustus). Voor de inschrijvers die de boot misten hebben we een 2e vleermuizenexcursie gehouden (24 augustus). Altijd een succes! In Schollebos zijn in de loop der jaren 8 soorten vleermuizen gespot. 

Smalle eilandjes langs Fjordenpad (archieffoto).

Op 23 augustus een brainstormavond op verzoek van en met de grootste fractie ’Water Natuurlijk’ van het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard (HHSK). Vele watergerelateerde onderwerpen werden besproken zoals beheer Natuurlijke Oevers, Maaien van Riet, waterpeilbeheer in Schollebos en Hitland, Waterberging, Maaien/Baggeren/Krozen van watergangen, onderhoud van Capelse Eilandjes, bestrijding van Rode Amerikaanse Rivierkreeft,  e.d. Uiteraard heeft SNC haar visie  daarover te kennen gegeven.

Op verzoek van ’Welzijn Capelle’ heeft SNC onder leiding van Anton en Eric een excursie in Schollebos geleid voor de “Tuttenclub” (25 augustus), een gezellige groep oudere dames. Was extra gezellig met hapje en drankje van Welzijn Capelle. Zo te zien genoot Anton ook van dit vrouwelijk schoon….

Samen met Anton op 2 september uitgebreide ronde Schollebos als voorbereiding de vergadering op 8 september met gemeente. Weer fouten geconstateerd qua maaien (veel nog bloeiende oeverplanten weggemaaid) en knotten van knotwilgen. Knotten van Knotwilgen doe je niet in volop zomer en dan ook nog niet  alle knotwilgen tegelijk!! Knotwilgen zijn in vroege voorjaar heel belangrijk als nectarbron voor bijen! Van bloei in komend voorjaar komt dus nu niets terecht als ze al dit knotten van nu mogen overleven. Ook andere onderwerpen komen ter sprake.

Op 3 september met paar vrijwilligers riet gemaaid (en afgevoerd) op de Vlindertuin. Bijna klaar, maar nog niet helemaal. Was erg warm en op 2 na allemaal pensionado’s met fysieke beperkingen. Waar blijven de jonge potige mannen en vrouwen?? Na 2,5 uur in de hitte alle materiaal inladen en op naar Pannenkoekenhuis voor een koel drankje en een hartig hapje.

In samenwerking met de stichting Sunrisa houd ik namens SNC weer na de Coronastop PowerPointpresentaties voor bewoners van verzorgingshuizen (15 en 22 september) over de natuur in Capelle. Vooral verhalen vertellen die herkenbaar zijn en mede doen herinneren aan vroeger. Wat een Madeliefje al teweeg kan brengen… Altijd een dankbaar publiek.

Grutto.

14 September overleg over heroprichting Weidevogelwerkgroep Hitland. Geïnitieerd door SNC en nu samen met KNNV, IVN en Agrarisch Collectief Krimpenerwaard een poging om weidevogelbestand te herstellen (Grutto, Tureluur, Kievit). Ook hier zijn vrijwilligers nodig (monitoring). De weides waar het om gaat zijn privébezit van nog 5 boeren. Ook zij worden betrokken in dit overleg. De directeur van het Recreatieschap Hitland (Ton Aker) heeft zich beschikbaar gesteld om dit overleg te faciliteren.

En natuurlijk ook bijhouden wat er aan recente interessante waarnemingen zijn in Capelle:

Prachtige Zwavelzwammen helaas vernield/meegenomen (eetbaar). Al meerdere keren zag ik mensen ze zien fotograferen, maar nu dus verdwenen. De naam verwijst naar de gele kleur van zwavel. Meestal in dakpansgewijze consoles op staande loofbomen, maar hier op een liggende dode houtstam, waardoor afwijkende groeivorm. Vrijwel zeker geoogst door mensen die dit gewend zijn (Oost Europa, Azië). Wel balen.

Boomvalk (foto Vogeldagboek.nl)

Al meer dan een week waarnemingen van Boomvalken in Schollebos en Schenkel. Broeden niet in Capelle (waarschijnlijk in Hitland), maar bijna elke nazomer jagend boven boomtoppen op grote libellen en kleine zangvogels.

Gekraagde Roodstaart (foto Vogeldagboek.nl). Eerste waarneming  in Capelle (Eilandenweg in Oostgaarde). Vrijwel zeker op doortrek naar overwinteringsgebied in Afrika. “Roodstaart” verwijst naar de rode kleur van de onderkant van de staart en “gekraagd” naar de opvallende witte voorhoofdstreep. Ook de enige andere inheemse roodstaartsoort, de Zwarte Roodstaart, komt in Capelle voor en broedt hier zelfs.

Landkaartje 2e generatie (zomervorm). Een algemene dagvlinder, maar in Capelle niet vaak waargenomen. De nakomelingen van deze zomergeneratie overwinteren als pop. In het voorjaar komt hier de 1e generatie uit die er heel anders uitziet.

Landkaartje 1e generatie (voorjaarsvorm).

Waardplant waar eitjes op afgezet worden en de rupsen van eten: Grote Brandnetel!

Stadsreus (Volucella zonaria). Een van de grootste zweefvliegsoorten (tot 2,5 cm!). Veel zweefvliegsoorten lijken qua kleuren op wespen, bijen of hommels (mimicry), maar zelf kunnen ze niet steken: het is een slimme aanpassing om aan belagers te ontkomen. De Stadsreus lijkt op de Hoornaar, de grootste wespensoort die ook hier voorkomt en wordt daarom ook wel Hoornaarzweefvlieg genoemd. Hij leeft van nectar en stuifmeel en is een goede bestuiver van bloemen. Een goedaardige reus dus!

Een bewoner van Ringvaartpark (Kees) had een bewegingscamera geplaatst bij het talud van Beresteijnlaan en daarbij werd de Vos betrapt. Al vaker is de vos daar gezien, ook met jongen.

Ook dit jaar werden enkele waarnemingen van Muntvlinder (Pyrausta aurata) gemeld (ook in mijn achtertuin met Watermunt in mijn vijver als waardplant). Een dag-actief nachtvlindertje dat past op je pinknagel, maar o zo mooi!

Gedumpt huiskonijn. Met de zomervakantie worden weer huiskonijnen gedumpt in Schollebos en Hitland. Deze werd aangetroffen in Schollebos. Prooi voor vos, bunzing, wezel en hond! Flappie-verhaal. Leuk voor je kinderen….

Poelruit (Thalictrum flavum). Langs de Nieuwerkerkse Tocht (ter hoogte van Rigoletto) staan nog steeds een aantal opvallende planten zoals de Poelruit. Familie Ranonkelachtigen. In ons laagveengebied algemeen, elders zeldzamer. Nu in bloei.

Gewone Engelwortel (Angelica sylvestris). Ook deze schermbloemige (familie Apiaceae of -voorheen- Umbelliferae) is langs dezelfde oever te vinden. De schermbloemenfamilie telt veel soorten die – zeker voor leken – moeilijk te onderscheiden zijn.

Strekpoot (Dicranopalpus ramosus; foto Rob van Dorland). Een spin uit de familie Hooiwagens (Phalangiidae). Lichaam ca 5 mm, zeer lange poten (tot 5 cm). Oorspronkelijk uit Noord Afrika, maar vanaf eind 20e eeuw zich in heel Nederland gevestigd. Nederlandse naam: in rust houdt hij zijn poten zijwaarts gestrekt zoals hier op de foto.

Franse Veldwesp (Polistes dominula; foto Rob van Dorland). Een van oorsprong meer zuidelijke wespensoort (klimaat?). Jaagt op insecten en niet geïnteresseerd in zoetigheid. Steekt alleen bij gevaar. (bron Wikipedia).

Phania funesta (foto Rob van Dorland). Een sluipvliegsoort (familie Tachinidae). Sluipvliegen leggen hun eitjes in de larven van andere insecten. In Nederland 337 soorten. Bron Wikipedia. Een geweldig mooie foto van de vlieg die mooi contrasteert met de achtergrond.

Brede Wespenorchis (Epicactis helleborine; foto Rob van Dorland). Nu vrijwel uitgebloeid. “Breed” verwijst naar de brede bladeren ten opzichte van andere wespenorchissoorten. “Wesp” verwijst naar de bloempjes die lijken op het vrouwtje van een wespensoort en daardoor mannetjeswespen lokken om de bloempjes te bestuiven. Daarnaast produceren de bloemetjes ook nog lokstoffen (feromonen) die gelijk zijn aan die de echte vrouwtjeswespen verspreiden. Het is een algemene soort, maar veel van deze orchideeën vallen ten prooi aan de maaimachine (verouderde maaibestekken). Recentelijk nog meer dan 30 bloeiende exemplaren op Sportcomplex Schenkel weggemaaid. SNC is in overleg met gemeente om maaibestekken aan te passen.