Stichting Natuurvrienden Capelle aan den IJssel e.o. (SNC)

Het gaat hard nu. Lente komt met de sneltrein. Altijd leuk om “De Eerste” te zien van een nieuwe lente. Ga erop uit en ontdek zelf! Bloeiers afgelopen week in Schollebos:

Klein Hoefblad (Tussilago farfara). Paar weken terug een enkel bloeiend exemplaar, maar nu weelderig bloeiend. Familie Asterachtigen (Asteraceae). Bloeiend met rechtop gerichte bloemhoofdjes, uitgebloeid met knikkende hoofdjes, maar als de zaden gerijpt zijn gaan de hoofdjes weer rechtop staan zodat de wind vat krijgt op de zaadpluizen. Uitgekiend toch? Wordt door natuurvolgers beschouwd als echt een van de eerste lentebodes.

Speenkruid (Ficaria verna). Nu massaal in bloei komend. Familie Ranonkelachtigen (Ranunculaceae). “Speenkruid” vernoemd naar de ondergrondse wortelknolletjes die lijken op tepels (speen = tepel). Na de bloei verdwijnt alles behalve de wortelknolletjes om in volgend voorjaar weer te verschijnen.

Bosanemoon (Anemone nemorosa). Ook Ranonkelfamilie. Hier aangeplant als Stinseplant, maar is ook inheems. Bosranden langs voetpaden.

Oosterse Sterhyacint (Scilla siberica). Klein, maar wonderschoon. Slechts op enkele plaatsen. Aangeplant als Stinseplant of verwilderde tuinplant. Aspergefamilie. Bosranden langs voetpaden.

Gewone Dotterbloem (Caltha palustris palustris). Ook een Ranonkelsoort. Langs natte oevers. Door SNC o.a. aangeplant in westelijk deel van Schollebos.

Vingerhelmbloem (Corydalis cheilanthifolia). Aangeplant als Stinseplant. De eerste exemplaren bloeien al. Verspreidt zich langzaam maar gestaag in Schollebos langs voetpaden. Papaverfamilie (Papavereceae).

Van de vogels ook de eerste zomergasten weer terug (broeden hier ’s zomers, maar overwinteren in Afrika of Zuid-Europa).

Tjiftjaf (Phylloscopus collybita). Ineens zijn ze weer overal te horen met hun zang: in staccato “Tjiftjiftjaf-tjiftjiftjaf” (roept zijn eigen naam dus). Komen groepsgewijs terug uit hun zuidelijke overwinteringsgebieden. Vliegen dan in de nacht terug om roofvogels te ontwijken.

Grasmus (Sylvia communis). Af en toe waarnemingen in Capelle, maar niet zeker of die ook hier broedt. Echte zomergast (overwintert ten zuiden van Sahara). Afgelopen week 2 exemplaren waargenomen in golfbaangebied.

Oppimpen Schollebos:

Nadat gemeenteambtenaren van afdeling Duurzaamheid struiken hebben geplant, heeft gemeente op een 2e plek samen met een basisschoolklas van Het Baken ook weer meer dan 100 struiken geplant. Kwam oma met kleindochter tegen die eraan had meegewerkt en heb haar beloofd er iets over te schrijven, bij deze dus.

Verder heeft ook SNC struiken geplant: een paar Vlinderstruiken (Buddleja) op de Vlindertuin en verspreid in Schollebos 12 Bosrozen (Rosa arvensis) en 2 Wilde Appels (Malus sylvestris), beide zeldzaam als wilde soort.

Afgelopen zaterdagmiddag een “Vroege Lente-excursie” in het Schollebos. Vrijdag ervoor liep ik nog mijn hond uit te laten in een vliegende natte sneeuwbui, maar zaterdag perfect weer met veel zon en weinig wind. Wat een mazzel! Opkomst was prima met zo’n 20 mensen. We hadden gehoopt op meer bloeiende planten, maar de koude van de afgelopen paar weken zorgde helaas voor stagnatie in de groei. Veel blad, maar nog weinig bloei. Wel aantal bloeiende struiken als Gele Kornoelje en Sleedoorn. Desalniettemin bleef er genoeg over om 2,5 uur lang van alles te laten zien, horen, ruiken en over te vertellen. Naast Buizerd, Groene Specht en andere algemene vogelsoorten ook een langsvliegende Torenvalk, achtervolgd door een pestende Zwarte Kraai.

Overigens hadden gemeenteambtenaren op die desolate vrijdag in kader van “Nederland Doet” wel meer dan 100 struiken geplant om Schollebos een “greenburst” te geven.

Hulde voor deze ambtenaren! Deze aanplant van struiken langs bosranden past in het plan om meer biodiversiteit in Schollebos en Capelle te bereiken. Gelaagde vegetatie (Kruiden->Struiken->Bos) versterkt die biodiversiteit. 

Mijn gezondheid stagneerde ook een goede week: Corona! Alle boosters gehad, maar toch. Kwam daarom weinig toe aan schrijven en miste ik een vergadering met SNC-Gemeente (behoud bosplantsoentje Capelseweg, Maaibeleid Schollebos, e.a.). Maar Anton heeft prima de honneurs waargenomen.

Wat waarnemingen betreft kreeg ik van onze waarnemingen-appgroep nog enkele leuke dingen door:

Grote Gele Kwikstaart (Motacilla cineria). Zeldzame broedvogel in Nederland langs vooral snel stromende beken. In Capelle elke winter als wintergast. Vaak op platte daken met waterplassen van huizen langs Capelseweg, maar ook elders.

Grote Zilverreiger (Casmerodius albus). Steeds algemener wordende Nederlandse broedvogel. In Capelle en Hitland als zwervende wintergast elke winter waargenomen. 

Waterral (Rallus aquaticus). Zeer schuwe moeras-/rietvogel, meestal op geluid (als van een schreeuwend speenvarken) waargenomen. Vaste bewoner Schollebos, voornamelijk in rietzones van Nieuwerkerkse Tocht. Goed beheer van rietoevers is onontbeerlijk om deze prachtige rallensoort te behouden!

Vuurgoudhaan (Regulis ignicapilla). Meerdere waarnemingen van dit fraaie vogeltje. Nederlandse broedvogel van naaldbossen, maar ’s winters rondzwervend en elke winter wel te zien in Schollebos. Verschil met de gewone Vuurgoudhaan, die ook ’s winters hier rondzwerft, is de brede witte wenkbrauwstreep.

Groenling (Chloris chloris). Een vinkensoort die ooit heel algemeen was. Elk jaar spaarzame waarnemingen in Capelle (de meeste rondom volkstuinen Schollebos). Standvogel. De sterk gedaalde populatie wellicht mede veroorzaakt door besmettelijke ziekte (het Geel, een eencellige parasiet Trichomonas gallinae – die vooral de bovenste luchtwegen aantast). Werd vroeger clandestien gevangen om te kruisen met nauw verwante kanarie vanwege zang en kleur.

(IJsvogel, Archieffoto Hans Bénard). Eindelijk! Er waren constant al weer meerdere waarnemingen van ’n ijsvogel in Schollebos, maar deze week werd een paartje gezien, samen op een tak achter Capelseweg langs een sloot. Het paartje vloog even later samen richting hun oude broedoever. Onbekend of dat hetzelfde paartje is dat al jaren in Schollebos heeft gebroed. IJsvogels broeden al enkele tientallen jaren in Schollebos behalve de laatste 2 jaar. Dat kunnen nooit altijd dezelfde zijn, want ook een ijsvogel heeft niet het eeuwige leven. Dus mag Capelle blij zijn dat dit vliegende juweel toch steeds weer Capelle weet te vinden om er te broeden!

“Witte” Paarse Dovenetel (Lamium purpureum). De Paarse Dovenetel is een heel algemeen plantje dat vrijwel het hele jaar door bloeit. De ‘natuurlijke’ kleur van de bloemetjes is – zoals de naam al zegt – paars. In Schollebos staan in de boomspiegel van een Es echter een mix van paarse en witte exemplaren. Komt wel vaker voor, maar is toch bijzonder. Een goede nectarplant, familie Lipbloemigen (Lamiaceae). Verdient een beschermd plekje.

Cetti’s Zanger (Cettia cetti; archieffoto Rob van Dorland). Deze nieuwe soort uit Zuid-Europa heeft inmiddels heel Nederland veroverd als broedvogel (Klimaat!). Vorige zomer, maar ook gedurende deze winter diverse waarnemingen in Schollebos langs Nieuwerkse Tocht. Zo ook deze week weer. Is een “Standvogel”: waar die zich vestigt als broedvogel, is ie ook hele jaar aanwezig (geen trekvogel). Schuwe vogel van dichte bosschages in nabijheid van water. Meeste waarnemingen zijn op geluid: een niet te missen karakteristieke zang en roep.

Ooievaar (Ciconia ciconia; archieffoto). Ooievaars zijn van oorsprong trekvogels: vliegen in najaar naar Afrika om te overwinteren en in voorjaar weer terug te keren. Sinds enkele jaren ook een broedvogel in Capelle langs de ’s Gravenweg. Tegenwoordig trekken veel ooievaars niet meer weg en blijven ze ook hier ’s winters. Van ons Capels paartje werd deze winter af en toe maar 1 exemplaar gezien. Vandaag gelukkig weer het paartje verenigd op het nest.

14 februari, 11graden, zonnig, weinig wind. In de voortuin  een Kleine Vos (Aglais urticae) op de bloeiende Winterheide, zich in het zonnetje lavend aan de nectar. 

Deze dagvlinder overwintert als volwassen vlinder in schuurtjes, spouwmuren, oude spechtenholen, e.d. Waardplant (waar eitjes op worden afgezet) is de Grote Brandnetel (Urtica dioica). Bij uitzonderlijk geschikt weer zoals nu worden ze “wakker” en gaan ze op zoek naar voedsel. En dat terwijl de meeste elfstedentochten in februari werden gehouden!! Nog twijfels over klimaatverandering?

Ook al de heel vroege zang van Zanglijster, Merel, Boomkruiper, Kool- en Pimpelmees; ook de eerste roffels van Grote Bonte Specht (hun manier om te “zingen”) zijn al te horen. Krokussen bloeien al volop, Daslook en andere bolplanten schieten de grond uit.

De IJsvogel wordt regelmatig gezien in Schollebos. Nog niet zeker of het er maar 1 is (even een paar dagen stevige vorst decimeert het ijsvogelbestand). 15 Februari gespot nabij zijn oude broedoever.

Roerdomp (Botaurus stellaris; archieffoto SNC). Langs de “Grote Vijver” in Schollebos werd in het Lisdoddeveld een Roerdomp gespot. Je moet geluk hebben, want zijn camouflagekleuren zijn fantastisch. Voor Schollebos een regelmatige wintergast. Broedt wel in Zevenhuizerplas en Hitland. Een schuwe reigersoort van robuuste rietvegetatie. In broedtijd een geluid als een misthoorn: “Hoemp”. Bij onraad schiet hij in de “Paalstand”: kaarsrecht gestrekt met snavel omhoog, waardoor hij niet te zien is tussen het riet.

Ook nog enkele groepjes Koperwieken, waarschijnlijk al weer op terugweg naar hun broedgebieden in Scandinavië of verder.

Nog een Kapkunststuk in bosplantsoen Schollebos. Langs fietspad richting Schollevaartseweg. Jezusfiguur of De Schreeuw van Munch? Wel knap gemaakt met alleen een motorzaag… Overigens betreft het een dode boom.

Oprichting Capels Natuurplatform. Een initiatief van de gemeente. Maandag 13 februari een soort oprichtingsvergadering. Genodigde “stakeholders” waren o.a. SNC, KNNV, Bomenstichting, Heemtuin ’tain’tGravenweg, Natuur- en Milieueducatiecentrum De Hooiberg, vertegenwoordigers van de 3 volkstuinverenigingen in Capelle, directeur Hitland, Ambrosiusgilde (imkersvereniging). Vele ideeën werden aangeleverd, zoals biodiversiteit, ecologische verbindingszones, maaibeleid, natuurlijke oevers, enz. Gaan daar 4x per jaar over vergaderen. Goed initiatief en ben benieuwd of en hoe dit zijn beslag krijgt.

Tot slot weer een “micro-tje” van Rob van Dorland:

Dicyrtomina saundersi. Een vertegenwoordiger van de Springstaarten (Collembola; 8700 soorten). Nog geen doorslaggevend bewijs of deze grote groep gerekend moet worden tot de insectenwereld of schaaldieren (crustaceae). Ze hebben 6 poten en zijn geleedpotig, 2-3 mm groot en heel algemeen in tuinen en bossen. Leven van organisch afval.

Het is midwinter, maar weinig echt winters nieuws. Eerder al vroege lentetekens.

Gewoon Sneeuwklokje (Galanthus-nivalis). Op diverse plaatsen al enige tijd bloeiend. Een Stinsenplant, oorspronkelijk afkomstig uit Turkije. “Stins” = oud Fries voor Stenen Huis; alleen rijken konden zich dat veroorloven (Adel, kloosters, herenboeren) en importeerden veel plantsoorten uit vooral mediterraan gebied.

Winterakoniet (Eranthis hyemalis). Ook een Stinsenplant. Langs de noordoever van de Nieuwerkerkse Tocht in oostelijk deel Schollebos nu al massaal bloeiend.

Gele Kornoelje (Cornus mas). Nu al in januari bloeiende struik rond Spartasportvelden. Bloeit op de nog kale, groene takken. De bessen zijn rood van kleur, maar de rode bessen op foto zijn nog overgebleven bessen van de Gelderse Roos . Aangeplant. In Schollebos ook andere Kornoeljesoorten, maar deze is de vroegst bloeiende.

Sleedoorn (Prunus spinosa). Zelfs deze struik vertoonde al in januari een paar bloemetjes, normaal pas in april! Ook langs Spartasportvelden veel aangeplant.

Rob van Dorland altijd ook zoekend naar de miniatuurtjes:

Spits Kroeskopje (Comatricha tenerrima). Een zeldzame vertegenwoordiger van de Slijmzwammen (Myxomyceten). Op de foto de minuscule vruchtlichaampjes op een brandnetelstengel. Weer een nieuwe soort voor Capelle (westrand Schollebos).

In de bospercelen van het Schollebos wordt verder gewerkt aan revitalisatie van het bos. Een meerjarenplan waarbij ‘Natuurvolgend Beheer’ als principe wordt gehanteerd waar SNC grotendeels achter staat. Dit winterseizoen zijn de bospercelen vanaf Schollevaartseweg tot aan het Fietscrossbaantje aan de beurt. Vooral de kwaliteit van het bomenbestand ter hoogte van de Capelse Manege is zeer slecht: te laat “gedund” waardoor lange sprietbomen, vooral monocultuur van essen die aangetast zijn door de essentaksterfte (een besmettelijke ziekte) en al dood of bijna dood zijn. De stormen van de laatste paar jaren maakten er verder gehakt van: vele bomen vielen om en binnen SNC werd dit bosperceel ook wel “Mikado-bos” genoemd. Omdat er ook nog zoveel bomen werden gekapt heeft de gemeente voor dit plantseizoen direct al tientallen nieuwe bomen aangeschaft voor herplanting. Samen met SNC is gekozen voor meer diverse boomsoorten die beter geschikt en klimaatbestendig zijn. De bomenkappers hebben zich opnieuw uitgeleefd om van resterende boomstronken iets kunstigs te maken. De laatste nieuwe:

Gemeente gaat ook langs bosranden waar mogelijk struiken aanplanten. Biodiversiteit is gebaat bij “Gelaagde Vegetatiezones”: Gazon–>Kruidenlaag–>Struikenlaag–>Bomenzone. In westelijk deel Schollebos is men al op 2 plaatsen begonnen met “grondrijpmaken” voor de aanplant. Lijkt nu nog kaalslag, maar het wordt echt mooi!

SNC is samen met gemeente bezig om een nieuw maai-bestek te ontwikkelen voor het Schollebos. Een ingewikkelde zaak: SNC en gemeente delen grotendeels dezelfde ideeën. Grootste bottleneck is de digitale verwerking die voor de uitvoerder duidelijk moet zijn qua uitvoering, offertes en landelijke geografische vastlegging. Gaat nog wel ff duren (2024?), maar voorlopig worden vele zaken al geëffectueerd waar mogelijk. Samen met SNC wil gemeente het uiteindelijke concept uitrollen voor alle gazons in de wijken. Uiteindelijke doel hierbij: vergroten biodiversiteit, versterken insectenbestand (waar weer veel vogels en vleermuizen van afhankelijk zijn).

Komende week o.a. overleg met Hoogheemraadschap over grootschalige baggerwerkzaamheden in Capelle 2023. Altijd een heikel punt wat betreft uitvoering (dat baggeren nodig is, is niet een punt). Baggeren altijd schade voor het onderwaterleven (vissen, amfibieën, waterinsecten, waterplanten). Hier zijn regels en wetten voor om de schade zoveel mogelijk te beperken.

Allereerst al mijn volgers een gezond, gelukkig en groen nieuwjaar toegewenst! Ik was een behoorlijk tijdje offline wegens familiebezoek in Nieuw Zeeland. Nu weer de draad oppakken na een wat lastige jetlag van 12 uur tijdsverschil.

Op vrijdag de dertiende (!) gelijk weer aan de bak met de eerste vergadering dit jaar tussen SNC en de gemeente. Voornamelijk gesproken over de staat van lopende zaken zoals het maairegime (Schollebos en overig Capelle), bosonderhoud Schollebos (werkzaamheden die week begonnen), een uitgebreidere “plukzone” in noordoosten Schollebos, e.d. Van gemeentekant werden initiatieven aangekondigd om in de wijken het saaie “economisch groen” te vervangen door meer ecologisch groen met meer belevingswaarde, onderzoek naar bijen en zweefvliegen in Schollebos samen met imkergilde Ambrosius. Gemeente heeft van de gemeenteraad extra geld gekregen voor het opschalen van groenbeheer en gaat daar ook voortvarend mee van start. Allemaal positieve voornemens dus. Vrijdag de dertiende voortaan dus maar als geluksdag benoemen?

Een toch wel spectaculaire nieuwe diersoort voor Capelle, ontdekt bij een verbouwing in Schollevaar (Orfeo, rand Schollebos):

Alpenwatersalamander (Ichtyosaura alpestris).

In Nederland inheems, maar vrij zeldzaam. Meeste waarnemingen van echt wilde exemplaren in Limburg en Brabant. Waarnemingen in west-Nederland betreffen volgens het RAVON (Reptielen-, Amfibieën-, Vissen Onderzoek Nederland) veelal niet-wilde exemplaren (ontsnapt, uitgezet of gedumpt?). Is wettelijk beschermd. Ze overwinteren op het land, gaan in vroege voorjaar weer terug naar het water om zich voort te planten. De jongen kruipen op het land om daar 3 jaar te verblijven alvorens weer terug te keren naar het water. Wat mij betreft een welkome soort.

Rode Kelkzwam (Sarcoscypha coccinea; archieffoto). Na zomers verblijf in Nieuw Zeeland, weer terug dus. Koud, grijs en verschrikkelijk nat. Qua vogels erg saai wat leuke wintersoorten betreft, maar deze was  er weer, de Rode Kelkzwam. Zeldzaam en – voor zover ik weet – nu nog maar op 1 plek in Schollebos, waar ze als vanouds staan. Altijd half januari op – in vochtige grond – liggende dode takken of gekapte stammen van vooral essen. 

Zie het positief! Dankzij de nattigheid zijn Echte Judasoren nu in volle glorie te bewonderen.

Echt Judasoor (Hirneola auricula-judae; archieffoto). In Schollebos te vinden op vlierstruiken. Familie Trilzwammen: zwammen met gelatineuze consistentie (als van een drilpudding). Bij droogte schrompelen ze ineen tot kleine korstachtige pukkeltjes om na flinke regendagen weer op te zwellen. 

De Hazelaar staat ook nu alweer heel vroeg in bloei.

Hazelaar (Corylus avellana). De lange katjes zijn de mannelijke bloempjes, de vrouwelijke bloempjes zitten in dezelfde boom (“eenhuizig”) en hier net boven het mannelijk katje is er een te zien als een miniem rood bloemetje. De hazelaar is een ‘Windbestuiver’: de wind verspreidt het stuifmeel en dan is het te hopen dat dit stuifmeel de vrouwelijke bloempjes bereikt om die te bevruchten. Dat zou lastig zijn als de boom volop met bladeren zou zijn, vandaar de vroege bloei! Andere windbestuivers  zijn o.a. Els en Wilgen. Deze bomen en struiken zijn van groot belang voor o.a. bijen in het vroege voorjaar. De hazelnoten zijn een belangrijke voedselbron voor muizensoorten, gaai, kraai, ekster, diverse insecten, schimmels en…. mens.

Gekraagde Aardster (Geastrium triplex). De familie van Aardsterren (Geogastraceae) behoort tot de grote groep van Buikzwammen (Gasteromycetes). Bij deze soorten worden de sporen gevormd in een holte (“Gaster” = grieks voor “maag”). Als de sporen rijp zijn ontstaat er een gaatje; door aanraking of het vallen van dikke regendruppels worden de sporen door dit gaatje weggestoven. Deze soort is vrij algemeen, maar had ik al een paar jaar niet meer gezien. Dit jaar in de voortuin van een Capelsewegbewoner met de toevallige voornaam Gea…

Torenvalk (Falco tinninculus; foto Hans Benard). Zo’n 10 jaar geleden heeft een Torenvalkpaartje geprobeerd te broeden in het Schollebos. Dat is toen mislukt omdat 3 paar Kauwtjes die daar vlakbij ook aan het broeden waren dit paartje heeft weggepest waarna ik ze tot nu toe niet meer in Schollebos heb gezien. De laatste 2 weken gelukkig weer paar waarnemingen langs zuidrand Schollebos. Is een standvogel (trekt ’s winters niet weg). Jaagt vooral op muizen, waarbij zij de muizenroutes volgen die ze herkennen omdat zij hun urinesporen in UV-licht kunnen zien. Eenmaal een muis betrapt staan ze biddend stil in de lucht om zich daarna in duikvlucht erop te storten.

Waterral (Rallus aquaticus). Een recente waarneming langs de “IJsvogelvijver” in Schollebos. Het is een vaste bewoner van Schollebos – mogelijk enkele broedparen – en ook standvogel. Is heel schuw en wordt vaak alleen op zijn geluid waargenomen: een zeer kenmerkend geschreeuw als van een speenvarken! ’s Winters is ie wat minder schuw bij zijn zoektocht naar voedsel.

Koperwiek (Turdus iliacus). Een echte wintergast uit Noord-Europa. Al zeker 2 maanden aanwezig in Nederland, maar pas sinds paar weken ook in Schollebos af en toe groepjes. Behoort tot de lijsterfamilie en foerageert op bessen, regenwormen, insecten. Rusten hoog in boomkronen met gezellige contactgeluidjes. De rode koperkleur zit niet op de vleugel (“Wiek”) maar op de flank. 

IJsvogel (Alcedo atthis). Ook al zijn er de laatste 3 broedseizoenen geen broedende ijsvogels waargenomen in Schollebos, ze zijn er nog steeds. Mogelijk een andere broedstek gevonden? In Schollebos en Schenkel meerdere waarnemingen. Als de komende winter geen vorstperiode optreedt, goede hoop op nieuw broedsucces volgend jaar.

In Schollebos is op 2 plaatsen door gemeente een (?) rotstuin aangelegd. Dit was SNC niet bekend. Dat het waarschijnlijk toch een rotstuin moet worden blijkt uit het gebruikte zand: rondom gewoon rivierzand, maar tussen de grote keien kleiig zand. Onze vragen: wat gaat de gemeente doen? Inzaaien? Inplanten? Beheerplan? Dat gaan we vast horen tijdens het overleg met de vrienden van het Schollebos.

Hondenbeleidsplan Schollebos. Onder hondeneigenaren bestaat veel onrust en ongenoegen over de plannen van de gemeente om in grote delen van het Schollebos een aanlijngebod voor honden te introduceren, omdat in een enquête van een paar jaar geleden een miniem percentage van de respondenten te kennen had gegeven dat zij Schollebos meden vanwege de vele loslopende honden. De hondeneigenaren hebben zich verenigd in een hondenappgroep Schollebos en samen met de vertegenwoordigster van het Capelse Hondenplatform wordt met gemeente overlegd hierover. Op deze plattegrond de 2e versie vanuit gemeente na het eerste overleg (rood=verboden voor honden, groen=aanlijngebod, zwart is losloop). Hondeneigenaren zijn wel de meest frequente bezoekers van het Schollebos, ze komen ook “van buiten” (Rotterdam, Krimpen a/d IJssel, Zevenhuizen) omdat tot nu toe Schollebos een Losloopgebied is. Echte incidenten met honden zijn zeldzaam en voor de natuur hebben ze nauwelijks invloed. Deze 2e versie komt deels tegemoet aan de hondenvertegenwoordigers, maar handhaving zal wel een probleem worden als de bepalingen grootscheeps genegeerd worden. Bovendien moeten al die zones aangegeven worden met borden: waar aanlijnen en waar vrijloop: wordt geen bomenpark, maar bordenpark. Bovendien is de belangrijkste vraag: zullen bezoekweigeraars dan WEL naar Schollebos komen (DE aanleiding voor dit hondenbeleidsplan)??  Besluitvorming moet gebaseerd zijn op feiten en niet op gevoelens van slechts enkele respondenten van een enquête met soms suggestieve vraagstellingen. Kortom: een probleem of juist een non-probleem? Wordt vervolgd.

Nog een (non-?)probleem. In kader van nieuwbouw in de hoek Capelseweg-Bermweg moest door demping van een slootje op last van Hoogheemraadschap Schieland een nieuwe plek gevonden worden om het verlies van wateropvang te compenseren. De aanvankelijk aangewezen mogelijke locaties werden door SNC afgefloten, want dan zouden er bosplantsoenen moeten verdwijnen. SNC heeft een eigen alternatief voorgesteld dat door alle partijen werd aanvaard. Hierbij geen bosplantsoenen gesneuveld en geen andere natuurschade. Maar opeens een nieuwe ontwikkeling. In het bouwgebied loopt een oud overstortriool dat niet meer functioneel is en toebehoort aan gemeente Rotterdam. Rotterdam verzoekt Capelle om volgens wetgeving dat riool te verwijderen. En dat riool loopt net weer door het bosplantsoen waar eerst die watercompensatie had moeten plaats vinden. Dat bosplantsoen zou dus alsnog gekapt moeten worden, want er staan volwassen, hoge bomen met goed ontwikkelde wortels. Bovendien loopt er een 100KV-electrticiteitskabel: als die beschadigd wordt zit minstens half Capelle zonder stroom! Ons advies in vergadering met Stedelijke Ontwikkeling, Projectontwikkelaar en uitvoerder was dan ook: niet doen dus! Laat dat kapotte, niet meer functionerende riool lekker liggen! De wet laat uitzonderingen toe. Wordt vervolgd.

(foto’s  Frank de Roo).

Vorige week vrijdag (4 november) met vrijwilligers een “Zeeuwse Haag” geplant tegen de palissade van boomstammen tussen het Hondenstrandje en het Ruiterpad in het Schollebos. Een Zeeuwse Haag is van oorsprong een haag die dus in Zeeland vroeger werd toegepast als veewering: veel struiken met doorns. Hier in Schollbos met als doel de honden en paarden te scheiden om confrontaties te voorkomen. Nadat 2 alternatieven om het hondenstrandje te verplaatsen waren afgeblazen, werd uiteindelijk dit voorstel van SNC overgenomen met als bijkomend voordeel dat deze haag weer van belang is voor insecten (nectar en stuifmeel) en vogels (bessen). Een paar honderd struiken werden geplant (sleedoorn, meidoorn, liguster, Spaanse aak, Gelderse roos, hondsroos). Gemeente zorgde voor koffie en thee en na 4 uur hard werken werden de vrijwilligers getracteerd op een lunch in het pannenkoekenhuis.

(foto Eric Stockx)

Eric kwam dit prachtige plaatje in Schollebos tegen en dacht in eerste instantie aan iets bijzonders. Eerlijk gezegd heb ik zelf dit ook nooit gezien. Het zijn de bladeren van Fluitenkruid in herfsttooi, maar zo mooi zie je zelden. Bewust om je heen kijken loont en doet je steeds meer genieten van en verbazen over de natuur!

(foto’s Rob van Dorland)

Een kennis van mij ontdekte op de grens van sportpark Schenkel en Rotterdam een “zwarte reiger”. Aanvankelijk geloofde ik dat niet, maar hij kon een foto ervan opsturen. Toen zat ik inderdaad met een bek vol tanden zogezegd. Rob van Dorland van onze waarnemers-appgroep ging direct meer foto’s maken. Deze opgestuurd naar experts. Vrijwel zeker betreft het een zeldzame melanistische variant van de gewone Blauwe Reiger. Melanisme is een verschijnsel dat bij veel diersoorten voorkomt (denk aan de Zwarte Panter en de eerder in Schollebos waargenomen melanistische Wilde Eend). Het dier krijgt een zwarte kleur door een overmaat aan het pigment melanine. Ook hier weer: bewust om je heen kijken verrijkt je plezier en kennis van de natuur!

Nog een paar waarnemingen.

Hij is er weer in de Heemtuin langs de ’s Gravenweg (tegenover de Kinderboerderij Klaverweide): de Inktviszwam (Clathrus archeri). Nog steeds zeer zeldzaam, maar inmiddels op meerdere plaatsen in Nederland. Capelle was wel de eerste locatie en zelfs vanuit buitenland kwamen paddenstoelliefhebbers naar de heemtuin om er foto’s van te maken. Oorspronkelijk afkomstig uit Australië en niemand weet hoe deze prachtige zwam hier terecht is gekomen. Behoort tot de familie van Stinkzwammen (Phallales) die – zoals de naam al zegt – een stank verspreiden van rottend vlees. De sporen komen vrij in een slijmige stinkende substantie waarop vliegen afkomen, die de sporen daarna verspreiden.

Ook deze is er weer, de Vliegenzwam (Amanita muscaria). In Capelle slechts op enkele plaatsen, in Schollebos maar op 1 plaats waar hij soms een paar jaar in de herfst te zien is en soms weer een paar jaar niet. De paddenstoel is slechts de “vrucht” van het ondergrondse schimmeldradencomplex (Mycelium). Dit mycelium is verbonden met de haarwortels van bomen (in onze regio vooral Berk, Eik, Beuk en Linde). De in boombladeren gevormde suikers (fotosynthese!) worden door de schimmeldraden in dank aanvaard. De bomen verwelkomen weer de door de schimmeldraden verzamelde mineralen: Symbiose = samenleven tot wederzijds nut. Kan de mensheid nog een voorbeeld aan nemen…. Het rode vlies is giftig. Na consumptie treden hallucinaties op. In Scandinavië zijn elanden betrapt op het (doelbewust? Paddoverslaving?) eten van deze drugpaddestoel. De naam ’Vliegenzwam’ verwijst naar het oude gebruik als een vliegendodend middel. De giftige stof is Muscarine ( “Musca”= latijn voor vlieg). 

Een raadseltje: wat zien we hier op de foto? Lagen in bosplantsoen langs een voetpad in Schollebos. Oplossing aan einde van deze blog.

Ook Kabouter Spillebeen heeft in Schollebos zijn entree gemaakt. Je kan zijn kinderen zien als je het deurtje open maakt. De waslijn is helaas verdwenen.

Oplossing raadsel: het zijn de wortelknolletjes van Gewoon Speenkruid (Ficaria verna), een vroege voorjaarsbloeier. Na de bloei sterft de plant bovengronds af. Alleen de ondergrondse wortels met de knolletjes blijven over waaruit in het voorjaar weer nieuwe plantjes uit komen. De vorm van deze knolletjes verklaart de naamgeving: ze hebben de vorm van speentjes = tepels. De wortelknolletjes op de foto zijn op een of andere manier bovengronds terecht gekomen, waarschijnlijk door graven van een dier.

Gewoon Speenkruid.

Na eindelijk weer regen ook weer veel paddenstoelen. Ze komen tegenwoordig niet meer “als paddenstoelen uit de grond”: paddenstoelen die puur op de grond staan (grond als ’Substraat’) worden steeds zeldzamer. Paddenstoelen die hout (bomen, stronken, houtsnippers, e.d.) als substraat hebben doen het nog steeds goed. Een kleine oogst van afgelopen weken (zie ook vorige blog):

Grote Bloedsteelmycena (Mycena haematopos).

Nu massaal voorkomend op dode stronken en stammen in Schollebos. Bij beschadiging scheiden ze een bloedrood melksap uit. Een plaatjeszwam: steel en hoed ,met onder de hoed lamellen (“plaatjes”) waar de sporen gevormd worden.

Gewone Zwavelkop (Psilocybe fascicularis).

Ook volop in Schollebos en elders. Heel algemeen en vaak in spectaculaire formaties op dode boomstronken. Giftig! Ook een plaatjeszwam.

Gewone Glimmerinktzwam (Coprinus micaceus).

Ook heel algemeen op dode stronken en vaak in spectaculaire formaties van tientallen/honderden exemplaren. Ook een plaatjeszwam.

Roodsteelfluweelboleet (Boletus chrysenteron).

Op sommige plaatsen in Schollebos langs paden in bosplantsoen. Boleten zijn paddenstoelen met steel en hoed, maar aan de onderkant van de hoed geen plaatjes, maar buisjes waarin de sporen gevormd worden.

Reuzenzwam (Meripilus giganteus).

Een algemene zwam met naast en boven elkaar staande hoeden. Ook een buisjeszwam. Op wortels van oude loofbomen.

Er werd ook veel “gezwamd”, pardon, vergaderd.

Vervolgvergadering over toekomst Hitland. Ook nu weer grote opkomst (naar schatting 60 deelnemers). Deze spraken zich heel duidelijk uit: behoud en versterking van de Natuur! Deze boodschap kon de aanwezige bestuurlijke bobo’tain’tvanuit gemeente Capelle en Zuidplas toch echt niet ontgaan. Afwachten op definitieve voorstellen. Enige achterdocht toch: het extern bureau is gespecialiseerd in Recreatie en niet in natuur!!

Vervolgvergadering Weidevogels Hitland. Herstel van weidevogelbestand in Hitland wordt een lastig iets. De weilanden waarover het gaat zijn prive-eigendom van aantal boeren. Twee of drie willen meewerken, andere twee of drie niet. Daarnaast zijn er veel conflictueuze elementen. Predatie door Vos, Kraai en Meeuwen is toegenomen. Landschap is veranderd: meer bomenbestanden wat ongunstig is. Maairegime ten gunste van weidevogels kan weer nadelig zijn voor insecten, enz. Tot nu toe afgesproken: beginnen met tellingen broedresultaten weidevogels met vrijwilligers en daarna overleggen over kansen (o.a. plaatsen nestbeschermers). Het intiatief van SNC wordt professioneel ondersteund door het Agrarisch Collectief Krimpenerwaard waarbij vele boeren zijn aangesloten om ecologisch te “boeren”. Ook 2 boeren in Hitland zijn daarbij aangesloten. De boeren staan onder contract (verkrijgen ook subsidies!) voor ecologisch beheer.

Vergadering SNC-Gemeente Capelle.

-SNC heeft eindelijk een container ter beschikking gekregen voor opslag van werkmateriaal in Schollebos. Bespaart ons veel heen en weer gerij met auto als we werkzaamheden gaan doen (Vlindertuin, verwijderen Invasieve Exoten, planten van nieuwe bomen/struiken en vaste planten, enz.).

-SNC en gemeente gaan samen onderzoeken welke gazons in Capelle niet meer steeds kaalgemaaid hoeven te worden; omvorming tot “Ruig Gazon” en Bloemrijke Gazons worden bestudeerd en waar (ook financieel) mogelijk gerealiseerd. Een zeer gedetailleerde digitale kaart van Capelle die bewerkt kan worden is SNC ter beschikking gesteld.

-Afgesproken is dat SNC een testkit Blauwalg aanschaft en ’s zomers bij warm weer 1x per week in de Grote Vijver bij hondenstrandje gaat testen op Blauwalg (gemeente vergoedt de testen). Deze afspraak omdat Hoogheemraadschap niet wil testen (want geen officieel zwemwater voor mensen) en blauwalg ook gevaarlijk is voor honden, maar ook omdat regelmatig kinderen met hun hond het water in gaan.

-Gesproken over voortgang beheer Bosplantsoenen Schollebos. Een stagnatie: gemeente moet dit EU-aanbesteden en dat is meestal een langdurig proces. Niet duidelijk is of voorgenomen werkzaamheden dit najaar/deze winter belemmert. Misschien heb ik dat verkeerd begrepen (ik vraag het nog wel na), maar in dagelijkse observaties bemerk ik steeds meer de kracht van de natuur: overal zie ik spontane zaailingen opkomen van bomen. Mogelijke plannen voor grootschalige ingrepen toch maar tandje terugzetten? Gemeente zet ecoloog in en SNC wordt erbij betrokken. Wordt vervolgd.

– Na stevige kritiek op het knotten van knotwilgen en kandelaberen van grote wilgen in zomerseizoen zullen nieuwe richtlijnen worden vastgesteld. In de eerste plaats worden zulke ingrepen voortaan alleen ’s winters gedaan. Tweedens worden knotwilgen voortaan gefaseerd geknot (niet alle knotwilgrijen in 1 keer).

Herfstspeurtocht Schollebos.

(foto Jan Kok).

Gemeente Capelle heeft in samenwerking met o.a. SNC een Herfstspeurtocht voor kinderen van 4-12 jaar georganiseerd. De aftrap was op woensdagmiddag 12 oktober. Op deze dag een aantal kraampjes op de speurroute. De SNC-kraam had als onderwerp Bodemleven. Daarnaast kramen van Natuur en Milieu Educatiecentrum de Hooiberg (waterbeestjes), Bomenstichting over bomen en Ambrosiusgilde (Bijen). Het weer zat mee en een geweldig succes. Zeker meer dan 100 kinderen bezochten onze kraam met veel enthousiasme. De speurtochtfolders kunnen nog steeds worden opgehaald bij Pannenkoekenhuis, alleen de kraampjes staan er nu niet meer.

Komende zaterdag 22 oktober, 13.00 uur onze Herfstexcursie. Als het kan, neem een klein spiegeltje en een verrekijker mee. Download op je telefoon Obsidentify (gratis) om planten, beestjes en paddenstoelen te determineren. Start bij Pannenkoekenhuis Schollebos.